Printen op stof
Moderators: Administrators SAG Lezers: Gasten
|
Printen op textiel in de dertiende eeuw
Inhoud: Ideaal om een stuk stof te decoreren zonder dagenlange borduursessies: met een houtblokje en verf een figuur op de stof stempelen. Omdat het concept zo simpel is en op afbeeldingen soms slecht te onderscheiden van borduurwerk, is het onzeker waar deze techniek zijn oorsprong kent. De Assyriërs, Egyptenaren en Romeinen hebben zeker gebruik gemaakt van hout, been en steen om te printen op textiel, maar ook op andere materialen. De Griekse geschiedschrijver Herodotos en de Romein Plinius beschreven technieken voor het verven en printen van textiel door de volkeren van respectievelijk de Kaukasus en Egypte.
In de dertiende eeuw was ook in Europa het printen op textiel een gebruikelijke industrie geworden. Met deed dit nog steeds voornamelijk met ingekerfde houten blokjes. Men gebruikte deze zowel voor het zetten van plaatjes en beginletters in manuscripten als voor het decoreren van textiel. De techniek werd voor het eerst geïntroduceerd in Italië, maar met name in de Duitse Rijnkloosters in de dertiende en veertiende eeuw en de rest van Duitsland schijnt het textielprinten erg in trek te zijn geweest. Men kende hier geen fijne, decoratieve weeftechnieken als in Spanje en Italië en men spitste zich hier daarom meer toe op het versieren van grovere stoffen zoals linnen met prints. Ook duur zijde en brokaat werd bedrukt, bijvoorbeeld met bladgoud en –zilver (zie afbeelding hieronder links). De geprinte dessins bestonden hoofdzakelijk uit dier- en bloempatronen (zie afbeelding hieronder rechts). Naast de grovere weving waren ook de printtechnieken minder fijn dan die in het Nabije Oosten en Italië. Naarmate papier gemakkelijker verkrijgbaar en gebruikelijker werd, begon men ook met houtblokjes op papier te drukken.
Van niet elke teruggevonden stof is bekend voor welke kledingstukken het gebruikt werd. De duurste geprinte stoffen zoals zijde waren waarschijnlijk voorbehouden voor gebruik door de geestelijken. Andere vondsten van bedrukt Duits linnen zijn geïdentificeerd als stof gebruikt voor een kapje of tasje, een gedoceerde rand aan een grotere lap stof en een wandkleed. Deze voorbeelden staan hieronder afgebeeld.
 Geprint stofje dat waarschijnlijk gebruikt is als kapje of tasje, vervaardigd in Duitsland in de veertiende eeuw.  Gedecoreerde rand aan een stuk stof, vervaardigd in de vroege vijftiende eeuw. Museum für Angewandte Kunst, Wenen.  Afbeelding en detail van prints op een linnen wandkleed uit de veertiende eeuw, vervaardigd in Duitsland. Historischen Museum Basel. Voor de printblokken werd vaak perenhout, berk, buxus, hulst, citrushout en esdoorn gebruikt. Perenhout, berk en esdoornhout waren zeker beschikbaar in middeleeuws West-Europa en werden ook het meest gebruikt. De printblokjes waren tussen de 3 en 8 cm in dik en verschilden sterk in oppervlak, afhankelijk van het te printen patroon. Het was ook mogelijk een dunne laag zacht hout te bevestigen op een dikkere laag goedkoper hout, maar het geheel moest dik genoeg zijn om niet te buigen of vervormen en met de naad mee worden gezaagd. Daarna werd de onderkant glad geschuurd. Het gehele oppervlak werd vervolgens verdeeld in kleinere stukken die aan elkaar aansloten, zodat het uit te snijden patroon kon worden overgetrokken over de verschillende breuken heen en doorliep als men de verschillende blokjes een voor een aansluitend op de stof drukte. Vooral het uitsnijden van het patroon was erg lastig. Als er met meerdere kleuren werd gewerkt was het logischer om aparte patronen te maken voor de verschillende kleuren en per set blokjes een kleur aan te brengen. Tussendoor liet men de stof dan drogen. Ondanks onze pogingen historische bronnen en vondsten te achterhalen die het gebruik van beprinte stof in de dertiende eeuw aannemelijk zouden maken is er ons weinig bekend over het gebruik van deze techniek in de dertiende eeuw in West-Europa. Alleen in Duitsland lijkt het zeker al in trek te zijn geweest. Het lijkt erop dat men, als men vermogend genoeg was, stoffen toch voornamelijk liet borduren ter decoratie. Binnen Noorderwind verkiezen we dan ook geborduurde stof boven beprinte. Mocht je als lid van Noorderwind gebruik willen maken van beprinte stof word je verzocht eerst contact op te nemen met de S.A.G. Mocht je zelf over bronnen beschikken of hier naar op zoek willen gaan, twijfel dan ook niet om contact op te nemen. • Woodblock printing on textiles (Wikipedia) Geschreven namens de S.A.G. in opdracht van de Orde der Noorderwind
Eerste versie oktober 2013 |
||||||||||
| Bas | Laatst gewijzigd: Za, 4 maa '17, 14:19 | |||||||||
Beprint linnen uit de dertiende á veertiende eeuw, exacte herkomst onbekend.
