Artikelen over 13e eeuwse uitrusting

Moderators: Administrators SAG Lezers: Gasten

WAAR TE BEGINNEN
	Stof voor je kostuum De voornaamste materialen die je nodig hebt voor je basisuitrusting zijn linnen en wol (en heel soms zijde). Hierbij wat informatie over deze stoffen, en waar je bij het kopen ervan op moet letten.

KLEDING
	Braies Braies zijn het mannenondergoed van de 13e eeuw. Het zijn een soort zeer volumineuze broeken die tot op de kuiten hangen. Ze zijn altijd wit, en kunnen zowel opzichzelfstaand gedragen worden of met hosen eroverheen.		Coif De term coif (of capertje) duidt op een klein strak kapje. Er zijn drie varianten: de “normale” witte die bijna elke man bezat, de maliën coif of de gevoerde coif voor onder je helm. Er bestaat ook een vrouwelijke variant: de “Huvette”.
	Hosen Als beenbedekking droeg de man (er is ook een kortere vrouwenvariant) in de 13e eeuw een soort kousen. Ze bedekten bijna het gehele been en doorgaans zat er ook een voet aan vast, net zoals bij kousen.		Intro: Kleding van burgers en lage adel De middeleeuwse mode is onderhevig aan verschillende klassen. In onze vereniging maken we onderscheid tussen: de chevaliers en de milice. Elke klasse draagt zijn eigen stijl kleding welke we in dit artikel toelichten.
	Jurk (over- en onderjurk) Vrouwenkleding bestond in de 13e eeuw altijd uit jurken. Blouses, rokken en korsetten werden in die tijd niet gedragen. De jurk bestaat in twee varianten; met lange mouwen (de cotte) en zonder mouwen (de surcotte).		Kaproen De kaproen is een hoofdkap met halsbescherming. Het is als het ware een capuchon en sjaal in een. De mensen in de 13e eeuw droegen de kappen meestal los, een “jas” met aangehechte kap zie je haast nooit.
	Mantel De 13e eeuwse mantel was simpel van vorm; een halve cirkel of rechthoekig van vorm (hij kon daardoor ook dienst doen als deken). Ze hebben meestal géén aangehechte kappen, deze werd los gedragen (zie de kaproen).		Riemen & Gespen Een riem is een bijna onmisbaar onderdeel van je uitrusting. Je kunt er je kleding mee bij elkaar houden, je outfit mee pimpen en kleine bezittingen aan hangen om bij je te dragen. Een juiste riem met juiste gesp is heel bepalend voor je middeleeuwse uitstraling...
	Tuniek (over- en ondertuniek) De tuniek is de "trui" (of jurk!) van de 13e eeuwse man. De lengte varieerde maar doorgaans komt het tot rond de knie of zelfs tot op de enkels. De onderkant loopt uit vanaf de heupen om de benen van bewegingsvrijheid te voorzien.

WAPENRUSTING
	Bijlen Veel van de wapens die in de Middeleeuwen gebruikt werden waren gebaseerd op dagelijkse gereedschappen. Dit geldt ook voor de strijdbijl, maar deze ontwikkelde zich al vroeg tot een gespecialiseerd wapen dat in vele verschillende vormen gebruikt werd. De effectiviteit van de bijl op het slagveld was enorm, en dit wapen komt dus zeer regelmatig voor in de manuscripten.		Boerenwapens Veel van de wapens die in de Middeleeuwen gebruikt werden waren gebaseerd op dagelijkse gereedschappen. Dit artikel bespreekt een aantal wapens die zich ontwikkelden vanuit de dagelijkse gebruikersvoorwerpen uit het boerenleven.
	Dolken en messen De dolk of het mes werd door vrijwel iedereen gedragen om o.a. mee te eten en te werken. Het was ook een handig wapen voor zelfverdediging. Op het slagveld werd de dolk vooral beschouwd als aanvullend wapen op het zwaard.		Gambeson De gambeson is de meest voorkomende bepantsering op het middeleeuwse slagveld. Het is een dikke gewatteerde "jas" dat meestal op zichzelf werd gedragen of, in een vaak dunnere variant, onder de maliënkolder.
	Helm De belangrijkste helmen in de 13e eeuw waren de great helm (ook wel pothelm genoemd), de kettle hat (een helm gelijkend op een hoed) en de simpele helm met een ronde of enigzins gepunte bovenkant (al dan niet met nasaal).		Intro: Uitrusting van ridders en krijgers Omdat de uitrusting van ridders en krijgers enorm kan varieren bieden we in dit artikel een duidelijk overzicht over wie wat en wanneer draagt. Iedereen begint met een bepaalde basisuitrusting en kan daarna verder gaan uitbreiden.
	Maliën Maliën is een zeer effectieve maar ook dure vorm van bepantsering. Het komt voor in vele verschillende uitrustingvormen en accessoires, maar de basis is in de 13e eeuw altijd de maliënkolder. Daarnaast werden er ook coifs, handschoenen en beenstukken van maliën gemaakt.		Speer De speer is een veelzijdig paal-/schachtwapen dat zowel voor de jacht als voor oorlogsvoering gebruikt werd. Het behoorde tot de belangrijkste en meest gebruikte wapens van de voetsoldaten en soms door de cavalerie.
	Zwaard Het zwaard is hét wapen voor ridders en andere professionele strijders. Het wordt beschreven als het enige wapen dat niet afgeleid was van een gereedschap, en niet geschikt was voor andere doeleinden dan strijd. Daarnaast legt de kruisvorm een sterke link naar het geloof.

ACCESSOIRES EN AFWERKING
	Borduren In de dertiende eeuw werden konden kledingstukken maar ook andere stoffen worden versierd met naald en draad, maar ook met bijvoorbeeld steentjes, brokaat of appliqués. Grote geborduurde randen met kostbare materialen vond men alleen bij de allerrijksten en bij kerkschatten.		Koord weven Met deze techniek kun je een rond dun koord weven. Hiervoor heb je een houten schijfje nodig met 12 inkepingen en 8 samengeknoopte touwtjes.
	Printen op stof Naast het borduren van stof bestond er een goedkoper, doch minder bekend alternatief om stoffen te decoreren; het beprinten van de stof. Dit artikel biedt een beknopt overzicht van wat er bekend is over het beprinten van stoffen in de dertiende eeuw in West-Europa.

AMBACHTEN
	Gereedschappen Veel van de wapens die in de Middeleeuwen gebruikt werden waren gebaseerd op dagelijkse gereedschappen. Dit artikel bespreekt een aantal van de gereedschappen die werden gebruikt door verschillende ambachtslieden, zoals de smid, de slager en de boer.		Muziekinstrumenten In de dertiende eeuw kende Europa reeds een grote rijkdom aan muziekinstrumenten. Daarnaast was het contact met Arabische en Moorse culturen relatief groot, wat een nog grotere diversiteit aan instrumenten opleverde.
	Scharen In de Middeleeuwen bestonden diverse soorten scharen, elk met een eigen doel. De scharnierende schaar zoals we die nu kennen maar dan van ijzer (of brons) of de klipper, veelgebruikt door schaapscheerders.		Wolverven Middeleeuwse kleding kon diverse hele mooie kleuren hebben, maar hoe werden die kleuren bereikt? Het verven van wol in de middeleeuwen was een ingewikkeld proces waar veel kennis bij kwam kijken en was zeker niet gemakkelijk.

HERALDIEK
	Banieren 13e eeuwse banieren zijn er in grofweg twee types: vaandels (banners) en vaantjes/wimpels (pennants/pennons). Door de heraldische kleuren van de banier was meteen duidelijk wie de drager was. En zelfs als je het niet wist; hoe mooier de banier, hoe meer status de drager ervan genoot.		Symboliek: De Franse Lelie Dit heraldisch symbool is de welbekende Fleur-de-Lys (Ook: Fleur-de-Lis). Hoewel de Franse benaming het teken aanduidt als een leliebloem, lijken het symbool en de bloem gek genoeg niet echt op elkaar.
	Symboliek: De Leeuw In de heraldiek is de leeuw een veel gebruikt symbool, het is zelfs naast het kruis één van de meest voorkomende symbolen. Symbolisch staat het voor kracht, macht, moed en nobelheid en als extra voor absolute ridderlijkheid. Een perfect wapen dus voor de grote krijgers en heren!		Symboliek: Het Jeruzalemkruis Het kruis komt in de heraldiek veelvuldig voor, maar een van de meest bijzondere is toch wel het vijfvoudige kruis dat symbool staat voor het koninkrijk Jeruzalem en voor de kruisvaarders die het veroverden.
	Wapenkleed Het wapenkleed geeft de heraldische kleuren van de ridder aan en zorgt zo voor herkenbaarheid. Maar dit gegeven was niet het oorspronkelijk idee achter het kleed; het is er namelijk vooral om je maliënkolder te beschermen tegen oververhitting en andere weersomstandigheden.

SCHOEISEL
	Klompen & Trippen In de Middeleeuwen kende men twee soorten schoenen van hout; klompen en trippen. Dertiende-eeuwse klompen zijn teruggevonden op verschillende plaatsen in Nederland, en de trippen treft men door heel Europa aan vanaf de twaalfde eeuw. Trippen waren echter alleen in gebruik in rijkere kringen.		Schoenen De schoenvorm is redelijk uniform een unisex en varieert tussen lage ballerina-achtige of spaanse slof-achtige schoenen tot enkel/kuitlaarzen. Van hoge laarzen hebben we nog nooit een bron gevonden. De schoenen zijn allemaal nauwsluitend en de punten kunnen zowel rond als spits zijn.